Những xung đột hiện hữu giữa văn hóa truyền thống và kiến trúc
Trong một cuộc trò cthị xã với Reatimes, KTS. Phạm Thanh khô Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã xác định: “Kiến trúc là 1 trong phần của văn hóa truyền thống. Nhiệm vụ của quy hoạch và kiến trúc là tạo dựng không khí sống và làm việc cho con người, do đó phản ánh văn hóa truyền thống là bắt buộc, là đương nhiên. Bởi lẽ kiến trúc cho ai, quy hoạch cho ai? Cho người Việt Nam, cho những dân tộc sống trên giang sơn Việt Nam. Cho nên quy hoạch, kiến trúc phván phù tương thích với tính người đùa dạng địa, với đặc trưng của địa phương về con người, địa hình và văn hóa truyền thống”.
Thế nhưng, thực tiễn đã cho thấy rằng, kiến trúc Việt Nam thực tại còn tồn tại những bất cập, hạn chế trong quy trình cải tiến và phát triển và chưa phản ánh được gamer dạng sắc văn hóa truyền thống đậm đà. Hay nói nhữngh khác, kiến trúc vẫn xa rời văn hóa truyền thống gamer dạng địa, cải tiến và phát triển manh mún, cóp nhặt, thiếu điểm vượt trội và sáng tạo ở cả đô thị lẫn nông thôn.
Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng - Nghiên cứu viên đắt tiền vàng tại Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng), kiến trúc nông thôn Việt Nam lúc này đang có Xu thế quá tround, xung đột với những quan điểm và nhận thức của nông thôn - nơi lưu giữ sâu đậm nhất những giá trị của nền văn hóa truyền thống, những giá trị tinh hoa dân tộc. Mặt khác, nông thôn cũng rất có thể chứa đựng những sự trì trệ khó xoay chuyển nhất trải qua cốt nhữngh mang đặc thù xã hội, nhưng kiến trúc cũng chưa thể hiện được vai trò khắc phục những hạn chế này.
TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng - Nghiên cứu viên sang trọng tại Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng). (Hình ảnh: Bộ Xây dựng)
Chuyên gia cũng nhận định, văn hóa truyền thống, lối sống, kiến trúc nông thôn hiện đang bị đô thị hóa xâm lấn, có nguy cơ tiềm ẩn phá vỡ và mất dần gốc rễ. Trong khi đó, những cơ chế chính sách được ví dụ hóa bằng những đồ án quy hoạch có phần phiến diện, duy ý chí; chưa coi trọng và thiếu giván pháp để duy trì những giá trị văn hóa truyền thống từ những khu định cư truyền thống cuội nguồn của làng xóm; áp dụng một khuôn mẫu chung cho tổng thể những vùng nông thôn trên toàn nước, phá vỡ và đi ngược lại sự hình thành với cốt nhữngh văn hóa truyền thống nông thôn.
Cùng với đó, tình trạng cho phép tách thửa đất trong mỗi khuôn viên nhà ở truyền thống cuội nguồn, từ thừa kế đến dịch chuyển mua bán cũng dẫn đến việc không quản trị được dung mạo kiến trúc. Nhà ở xây cất với nhiều hình thức không giống nhau làm phá vỡ và đổi khác hình thái, cấu trúc không khí kiến trúc làng quê, xâm lấn và phá hủy dần ngôi nhà kiến trúc truyền thống cuội nguồn nguyên sơ từ khởi đầu, đồng thời khiến cho tăng thêm tỷ trọng dân số, tỷ trọng cư trú, biến hóa cư dân gốc, du nhập văn hóa truyền thống ngoại lai…
Với kiến trúc đô thị, TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng phân tích, hơn hai thập kỷ qua, Việt Nam đã có véc tơ vận tốc tức thời cải tiến và phát triển đô thị vượt bậc với gần 1.000 khu đô thị mới Thành lập và hoạt động, sát bên những đô thị cũ hiện hữu. Bộ mặt kiến trúc lẫn hạ tầng kỹ thuật đô thị đã tiến bộ hơn, tiện nghi hơn. Không ít đô thị đạt thành tựu ở cả quy hoạch lẫn phong thái kiến trúc như Ecopark, Phú Mỹ Hưng, Vintrang chínhs, Phúc Khang…
Nhưng với một thành phần không nhỏ còn lại, hầu như đều manh mún, thiếu gamer dạng sắc, có Xu thế tương đương hóa về hình thái, cấu trúc và dung mạo kiến trúc… Cùng với đó, dung mạo thành phố cũng trở thành xấu đi khi sự tẻ nhạt về kiến trúc đi với những hệ quả của quy trình đô thị hóa mất kiểm soát như: ô nhiễm môi trường xung quanh, tắc nghẽn giao thông, tỷ trọng cư trú quá tmàn, thiếu thốn những tiện nghi thuộc hạ tầng kỹ thuật và xã hội, thiếu vắng cây xanh và mặt nước, ngập lụt, nổ và cháy, mất trật tự và tệ nạn xã hội, yếu thế trong phòng chống dịch bệnh…
Sự cải tiến và phát triển lộn xộn, manh mún, thiếu quy hoạch, không hệt nhau về quy mô của những khu đô thị dẫn đến dung mạo chung của thành phố bị phân tách theo kiểu "da báo". (Hình ảnh minh họa)
Dường như là sự việc ck chéo cánh, thiếu nhất quán và đồng hóa của những khối server luật, cơ chế chính sách trong xây cất, quản trị, quản trị và vận hành hoạt động và sinh hoạt của mỗi đô thị, mỗi thành phố. Ngoài ra, việc di dời những cơ sở ô nhiễm và ô nhiễm và độc hại ra khỏi những thành phố đã được triển khai, nhưng một phần không nhỏ quỹ đất lại được dùng làm nhữngh tân và phát triển chung cư hoặc những trung tâm thương mại, thay vì đầu tư cho những không khí công cộng của thành phố, dẫn đến việc không thỏa mãn nhu cầu nhu yếu được nhu yếu sinh hoạt thị trường và sống gần tự nhiên của cư dân.
Duy trì, tiếp nối version sắc văn hóa truyền thống và kiến trúc truyền thống lâu đời trong toàn thị trường quốc tế đương đại
TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng đã chỉ ra, để kế thừa, gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn trong kiến trúc, trước những thời cơ và cả thách thức đến từ thời kỳ Open hội nhập, cần phván đầu tiên từ những việc định lượng những chỉ tiêu về quy hoạch sử dụng đất. Cụ thể hóa và định lượng hóa những chỉ tiêu về tỷ trọng dân số, tỷ trọng cư trú, tỷ trọng xây dựng, diện tích đất ở tối thiểu... từ những đồ án quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch còn nữa.
Cùng với đó, giữ vững 3 trụ cột nguyên tắc cơ version trong kiến trúc - quy hoạch là bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, gìn giữ môi trường thiên nhiên và cải nhữngh và phát triển. Đặt tiềm năng ổn định giữa văn hóa truyền thống vật chất, văn hóa truyền thống lòng tin với văn hóa truyền thống tổ chức xã hội.
Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng, văn hóa truyền thống kiến trúc version địa là 1 quy trình văn hóa truyền thống chứ không lagn thuần là sản vật phẩm chất. Để nền kiến trúc cải nhữngh và phát triển vững chắc, cần lấy văn hóa truyền thống và kiến trúc version địa làm gốc và nuôi dưỡng bằng tài nguyên, nguồn vốn, technology và con người. Con người của kiến trúc cũng phround được quyên tâm, lý thuyết, huấn luyện. Suy cho và, làm thế nào để kiến trúc ổn định được giữa truyền thống lịch sử và văn minh, giữa bảo tồn và cải nhữngh và phát triển, giữa version sắc và tiên tiến.
Theo TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng, văn hóa truyền thống kiến trúc version địa là 1 trong quy trình văn hóa truyền thống chứ không giậtn thuần là sản thành phầm chất. (Hình ảnh: Travellite)
Để duy trì và làm nổi nhảy gamer dạng sắc đô thị, nông thôn Việt Nam trong kiến trúc, cần nâng cao và lưu giữ: những điểm đặc trưng của đô thị, nông thôn, như hình thể, cấu trúc, không khí đặc rỗng, không khí đóng mở, giao thông, những cửa ngõ; những sinh hoạt văn hóa truyền thống như cảnh sắc đường phố, tôn giáo, tín ngưỡng, lối sống, tập quán; những giá trị truyền thống cuội nguồn, lịch sử vẻ vang; và những điểm sáng tự nhiên về địa hình, khí hậu, hệ sinh thái.
Chuyên gia nhấn mạnh, cần xuất bản Tiêu chuẩn chỉnh về nghệ thuật và thiết kế không khí công cộng (nội dung này chưa được ví dụ hóa trong Quy chuẩn chỉnh kỹ thuật quốc gia 01:2021 và trong Thông tư 06/2013/TT-BXD về thiết kế đô thị (xuất bản ngày 13/5/2013)), trong đó cần làm rõ nhiệm vụ kết nối những hệ sinh cảnh, tái hồi sinh những vị trí lịch sử vẻ vang sau thời điểm dịch rời và tuyệt đối những thiết kế thuộc hạ tầng kỹ thuật và tiện lợi đô thị (vỉa hè, cây xanh, công viên, giao thông công cộng...).
Ngoài ra, rất có thể thiết lập sổ tay hướng dẫn và khuyến khích người dân xây dựng cround tạo và xây mới nhà ở theo những mẫu thức kiến trúc truyền thống lịch sử của địa phương, thích ứng với chuyển đổi khí hậu thiên tai, dịch bệnh… Quy hoạch nông thôn cần xác lập những khu ở định cư truyền thống lịch sử, khống chế tách thửa diện tích khuôn viên ô đất phù thích hợp với diện tích của ô đất (khuyến khích không thay đổi và định hình cơ cấu hộ mái ấm gia đình thích hợp).
Cần chú trọng cháp vá update không khí xanh cho đô thị để điều tiết không khí và phục vụ nhu yếu nhu yếu của người dân. (Hình ảnh minh họa: Ecopark)
Cùng với đó, phround đảm bảo sinh kế cho toàn bộ những người dân, phround để mọi công trình kiến trúc từ nhà ở đến công trình công cộng đều đóng vai trò là một trong các giậtn vị thay thế một tế bào xanh của hạ tầng xanh nông thôn. Khuyến khích nhữngh tân và phát triển kinh tế tài chính du ngoạn địa phương, mạng xã hội, hộ mái ấm gia đình trên cơ sở khai quật từ quỹ kiến trúc nhà ở gắn với văn hóa truyền thống, sản xuất, tiệc tùng, lễ hội, tập quán... Hướng dẫn chính quyền địa phương và người dân bảo tồn, tu tạo, phục dựng hoặc xây mới những công trình kiến trúc nhà ở, công cộng, tôn giáo tín ngưỡng... có giá trị văn hóa truyền thống.
Sau với, TS.KTS. Nguyễn Tất Thắng xác định, chìa khóa để đi đến thành tựu là cải nhữngh và phát triển tài chính tuần hoàn, tài chính tri thức, tài chính số theo hướng tăng trưởng xanh và bền vững và kiên cố. Bản thân kiến trúc, quy hoạch cũng phmàn tự vận động và thay đổi để phù tương thích với yêu cầu của thời đại, tự khắc phục những hạn chế về phát thmàn, ô nhiễm và tìm ra những hướng đi sáng tạo, giúp công trình và không khí kiến trúc bền vững và kiên cố hơn, thân thiện với môi trường xung quanh hơn.
Có thể nói, giữ gìn version sắc văn hóa truyền thống truyền thống lâu đời trong kiến trúc tiến bộ là 1 hành trình gian truân, không lagn giản lagn giản. Làm sao để truyền tround được hơi thở của hàng nghìn năm lịch sử vẻ vang và biết bao giá trị kiến trúc được đúc kết từ thân phụ ông vào trong 1 nếp nhà, một con đường, đến cả một làng quê, một thành phố, một vùng đô thị, đó là sứ mệnh to lớn đặt lên vai không những là những kiến trúc sư, nhà quy hoạch mà còn là cả mạng xã hội. Sứ mệnh, nhiệm vụ ấy càng trở thành cấp bách, quan trọng hơn, trong hình ảnh những hệ lụy của việc du nhập văn hóa truyền thống đã và đang dần thể hiện rõ ràng hơn./.
